Fa ya muitos días que no adubiba a posar-me y replegar por
escrito fetas y sensacions de o prochecto de rehabilitación de casa Ger. Tiengo
compromisos, d’esferents menas, que no m’aduyan guaire a la reflexión panda, a
la gollada enta zaga pa tornar ta iste cuaderno de notas, ya me vagará
manyana…bien si, de pistón. Preno, manimenos, un poquet d’aliento y me i meto
de nuevas. No i diciré pon d’os nombres ni tampoco no d’alusions personals si
estieran prou fosquizas, pos no fan nian un sinyalín de honra pa lo buen implaz
que nos ne proposamos.
Frontera Este 09/18 |
Como promotor y taute de la rehabilitación en os zaguers
meses en he vivito luces y brempas.
L’arranque de la obra nos ha levau ta realidatz qualques
d’ellas garra goyosas, encara que no determinantz en as alufras d’o prochecto,
que contina zancero en os suyos obchetivos e barucas. He aprendito que si as
cosas “ no fluyen” en a obra seguntes lo estipulato y adempribiau as cosas
s’embordiellan y no poco. Un güello ta’l gato y l’atro ta lo parramaco, o cumplimiento de os tuyos
compromisos como promotor no van a garanciar-te guaire un camín sin de
marradetas y repentóns. Ten cotizia, preveye y mete-te en o tuyo puesto, curta
raso, asegura os tuyos intereses, no dixes espacios para la sorpresas
percutideras, no dixes de lau tus intuicions, para cuenta d’os risques que te
engalzan porque a la fín será a tuya pocha qui pene, patindo as pezinas de
cualsiquier traza. En lo económico yes o cestón do i cayerán as angulemadas e
intereses s’en viengan u marchen a l’arreu en qualsiquier endrecera. Equipo,
confitanza y seguridat en que as cosas marchen en traza y como cal t’empararán
si menas bella cosa como ista.
Cosa nueva, u qué? Dimpues ye la reyalidat. Socheta bien socheto tus
presupuestos porque a obra, que en primerías ye a pre zarrau y asabelo que
plazentero, a la fín podrá haber con partidas n’on catadas, medicións e
imprevistos que pueden levar-te a blincar mugas que no i yeran alufratas si yes
espiguardau. Si adibes a isto custions “de mala folla” en as pretensions sin de
mida e/u falta de profesionalidat e/u desachuste entre as capacidatz y amplaria
de la obra de los contratistas tot s’embolica y s’entatona. Si no tiens un buen contratista, en o laboral y personal,
a lo menos achusta una dirección técnica o chefe d’obra que cusire a obra en os
suyos parámetros acordatos.
Para una aventura como ista ye important arroclar-te con un
corrinche de profesionals con calitre en os suyos compromisos e que replequen
lo prochecto en sus aspectos mesmo técnicos como “íntimos” e de bastida o
morfuga “ambiental”. Un contratista fulero u mentorola que una vez que ye en la
obra dentra en funda contradicción con o suyo compromisos, presupuesto e
contrato, amostrando falsedatz o meyas verdatz, y por ello plega a malmeter la
relaxion con a dirección técnica dica alticalmar-la y fer-la insostenible y
amás amás d’ixo demanda un sobre-coste inchustificau, pa lo promotor no dixa
d’estar un serioso retranco pa’l proceso de obra. A la fín marchará, s’en ira con as perras dixando estar la obra
y prou. Menuda contumanzia.
Por o mio costau, en o que ye a primera certificación, nian
tiengo una factura de o contratista de la parte constructiva que nanté a pagar
antis que con antis cuasi sin conorcer-lo de cosa y que antimás ye superior
d’as partidas certificatas…l’empandullo esdeviene a parixer-se a bell cullebrón
pirinenco-venezolano por atras razons no i cullen en iste blog.
Pertoca esbrozar que por ixo dentramos en isto. Cuan
rebilcamos u reviscolamos a dignidad de un espacio no soque charramos de un
espacio fisico. Sería bien larguizo fablar-ne aquí y tampoco no quiero
cuaternar y publicar aquí garra de ista feta que agora ye en mans d’abogaus.
Peirons u espantabruxas prestas pa ficar-sen en o cobalto d'a casa. |
Aspectos constructivos.
Criterios técnicos de razionalidat constructiva ( Seguranza
d’estabilidat y seguridat más que más) nos han abozinato a zabucar as fronteras
d’o cabo sur de la casa ( O que clamamos a torre ). Faciemos tardi pa lo mantenimiento
de lo que bi yera, asinas que tuviemos que reblar en a ideya que tenebanos de
primeras de emparar as fronteras en o que no yera soque una periglosa prevatina
de salvar lo que dimpués viemos que no pas. Una vez a excavadora en tierra
esboldregando y esgarrapando as zapatas tamién calío renunciar por ran de
excavación a lo mantenimiento de buena cosa de lo patio de ruellos que i yeran
en a branquilera y patio d’a casa. Tot isto t’imple de tristura porque te tira
en un eslampio buena cosa d’a mistica u romantiscismo que’n tenebas pa que i
remanise. No bi ha tecnico ni contratista que se i fique a asumir custions de
mal planteyar con criterios constructivos mudernos y estoy que razonables ni,
creigo, promotors paraus pa asumir risques economicos mesmo que personals a
retepelo d’as abanditas prevencions. Aquí somos pos en alufras de un resultau
goyoso. Tot lo zabucato en tierra agora cal fer-lo de nuevas d’a mesma traza
que i yera y en ixo somos.
Tot ixo traye a contumanzia de cambeos de prochecto, nuevas
chestions y gastos advos. de mal cavidar.
Se ha triau a piedra con lo cazo d’a pala ( Triga d’aqueras
trazas) y agora aspera pa tornar ta las fronteras cuan lo piquero enganche en a
obra malas se remate a estructura. I contamos con un buen cantero de lo pais
(Alfredo) que escomencipiará luego a faina, os cantos prenerán atra begada a
verticalidat pa remanir bien pinchos por asabelo tiempo mirando-se lo paisache.
Momento actual.
Os alazets y armazón dica la segundo sulero ya i son
rematatos. Zaga la platera incompatibilidat de trazas de treballar entre lo
contratista y a dirección d’obra, y en conseqüencia l’abandono d’a mesma fendo
planto, agora bi acometemos o encofrau del armau d’a resta de lo tarabidau con
o nuevo contratista. Atamás de qualque no’n saldriamos, pero con tot y con ixo
estamos en que tot isto no ye que parti de lo que en primerias poderba estar.
Tot marcha bien, femos compleganza y burro falso no pas, de nuevas me i meto a
abantar pagos pa emparar a lo nuevo contratista manimenos la feta d’antis….Si
tot se i fa a la marcha aprevenita os estructuristas adubirán l’altaria max.
en, si fa u no fa , un mes. Entremistanto lo cantero podrá ir filando os
zernillons de piedra d’as fronteras en o sulero d’abaxo y patio.
Nos femos contentos,
encara que hemos trafegato asabelos quantos días de buen orache ( Tasament 6
semanas de Chulio y Agosto ) por lo cambeo de achuste, pero parixe que agora la
arremetida ye seriosa y rasmiuda.
Saneamiento y
amilloramiento d’a parti enronata.
Una vez a torre en proceso de reconstrucción se nos ne
planteya a necesidat a curto-meyo plazo de ficar-nos en a parti de semi-enruena
ta’l oeste y a enruena de l’ala este. Refusatos en primerias nuevas esbalzadas
parixe que cal refirmar y creyar espacios que faigan honra, a lo menos lo que
se i pueda, en lo que remane sin de espaldar-se de la antiga construcción.
Zona 1 –Ye o costato do yeran as personas .
Aturar su espalde fendo fuertes as paretes y asegurando
partis de singular importancia de lo conchunto. Tres rans en altaria emparatos
por a gran frontera Este bien placentera, que se corresponden con as zonas más
antigas d’a casa. Aquí a enruena ye grau y bi son a capiella , o cantón
escantillato, y o forno como espacios
más visteros.
Zona 2 – Ye o costato do yeran os abrios, o pallar y os trastes y maquinas de fainas agrícolas.
En a parte
de os corrals, t’al ueste, sanear pa creyar espacios funcionals enchegaus a o
nuevo espacio ( Torre ) de rehabilitación de punta ta coda. Aquí as paretes y
paretazos están millor y a faina ye menos niquitosa pero demanda prexinar ta
creyar espacios y altarias interesantz sin meter-nos en obras de muita
amplaria. Caldrá mirar alternativas pa desembolicar iste espacio agora platero,
somos dandaliando esferents trazas de fer-lo entre piqueros y estructuras de
fusta con Eiforsa que tien a suya planta
en A Penya.
Pa ixo contamos con l’asesoramiento de Álvaro de la Torre pa asentar a zona 1 , firme abezato en construcción tradicional y que repleca lo lenguache d’as piedras en su farcha contra lo tiempo. O planteyo por áreas ye de mal capir pero más que más se desembolica en zaboyar foratos, rechuntes, recolocación de piezas clau, atrabar, piar, reforzatos, zaboyar lo esboldregato en os paretons, elements que acarracen os rafes….
En a casa, de cutio, b’eba una chicota capiella que parixe
estar meyebal, en os zaguers años se feba servir soque pa matazías y bodega.
Cuan lo Bispe de Chaca s’en baxaba y plegaba en Yeste acudiba con o guisopo ta
la ilesia de San Salvador y ta ista capiella. Conserva alto u baxo a metat d’a
suya boveda de tosca (Meyo punto) y sus elementz relichiosos constructivos que
marcan iste tipo de ermitas, mesmo un vórtice o punto enerchético terrestre en
bell meyo a o canto de do yera l’Altar. Pa nusotros ye una alfaya que
cudiaremos con asabelo que ficazio. A leyenda, u falordieta, d’a craba d’oro
que bi ha en a casa, nos fa Álvaro que ye parellana a la d’atras casas de o
Pireneu, y que , como ye bien placentero, no fabla de un tesoro fisico sino de
un punto enerchético prexinau asinas en a cultura popular. A leyenda d’a mora (
O “tiempo d’os moros” se fa servir pa charrar de lo d’antismás d’a memoria
cultural) , que tamién bi ye, parixe enreligada tamién con isto ( Y con a
orientación d’a casa) y ye más antiga que no parixe. O sulero d’a capiella ye
de losa y planta fuerte. A orientación d’o cabecero se chira enta lo Norte
respecto a lo cabezero d’a ilesia de lo lugar ( Adedicada a San Salvador) que
se mira enta oriente, allí do va naxer Chesús y a la luz de lo día que lo
representa.
Tamién queremos acotraziar o forno on a campana ye zancera pero
en iste inte en periglo por lo espaldau que ye lo tillau exterior de losa que
l’acubillaba.
Capielleta, sulero de losas en do se diz que i hai un vortice. |
Aduya d’a
administración.
Zaga un luengo procés de parar lo aprecitato y presentación
de demandas documentals y de una largiza aspera, tasament agora nos ne ha
plegau a comunicación de la concesión de quasi lo 18% de o 50% d’a inversión
amostrada ( Y encara por baxo de la reyal). Ye una sobre buena noticia que sisquiá
se faiga reyalidat si no vaga a lo cumplimiento de plazos y adubimos a
escomenzipiar a meter en marcha a casa, presentación de inversions, adempribiar
condicions…..no ye guaire fácil pero estamos que nos i faremos y en saldremos.
Queremos agradeixer personalment a Javier y Ana de Adesho- (
Asociación de desembolique de la plana de Uesca)- (Boleya) o suyo treballo
amparando deleras como ista que empentan d’adebant y nantan o desembolique
rural d’ista parte d’Aragón que tantismo l’amenista. Sin o suyo refirme en a
tramitación d’as aduyas o camín sererba una marrada de mal enguiliar.
Agradeixer tamién a lo Gob. d’Aragón mesmo a os fundos FEADER ta’l desembolique
rural as partidas destinatas a ista mena d’aduyas.
Soque aclarir que estas aduyas no i son ta la rehabilitación
d’a casa sino a menar un prochecto de desembolique rural. O siga, no pas
s’aduya a os aspectos constructivos sino a meter en marcha un negocio en a
bastida de un emprendimiento concreto. Torno a agradeixer-os ne en nuastro
nombre y en o nombre de toda la redolada.
Ye, pos, l’ inte d’arroclar-nos y trobar-nos, de meter valgua
en lo económico , cavidar y ficar-ie mugas y posibilidatz. De prexinar y
planteyar solucions percutideras a las nuevas demandas d’a casa y continar
ascuitan-do o procés de iste diálogo de parlamos con iste espacio de cara a
rebilcar-lo o millor que’n sepamos, u a lo menos, podamos. Cutio-cutio sin
aturar.
12-09-18
Comentarios
Publicar un comentario